Friday, April 6, 2012

Долоон бурхан харвадаггүй - Кино Тойм

Нэг удаа надад "Долоон бурхан харвадаггүй" киноны найруулагч болон Монголын кино сонирхогчидтой хамт суун уг киног шимтэн үзэх мөн түүнчлэн киноны өмнө болон дараа нь уран бүтээлчидтэй чөлөөт ярилцлага өрнүүлэх боломж олдсон юм.

7
Уг кино анхны долоогийн тухай түүхэн уран сайхны кино гэж ойлгох нь зөв. Кино нийт 143 минут үргэлжлэх бөгөөд үзэж суусан миний хувьд киног баримтат киногоор хийсэн бол илүү сайн болох байсан болов уу гэсэн бодол төрж байсан.Энэ талаар найруулагчаас асуухад " ... Миний хувьд найруулагчаар ажиллаж байгаа анхны бүтээл юм.Учир дутагдалтай зүйл байсныг үгүйсгэхгүй ..." хэмээж байсан.Кинонд тоглосон гол дүрүүдийн сонголтыг өөлөх зүйлгүй сайн хийсэн байлаа. Найруулагч ч гэсэн "... дүр сонголт дээр бид их анхаарсан.Их бодож байж дүрүүдийг хуваарилсан" гэж байсан.

Зарим үед гол дүрүүдийг анхааралтай харвал амьдрал дээрхи дүр төрх нь үнэхээр мөн юм шиг санагдаж байсан юм.Хэдийгээр зургийг нь харж байсан ч.Дүр бүхэн өөрсдийн төрхийг бүрэн дүүрэн илэрхийлж байсан бөгөөд энд нүүр хувиргалтын багийг сайшаах нь зүйтэй.Ядарсан,цонхигор гээд л орчинд нь уусгаж нүүр хувиргалт хийж үнэхээр чадсан байлаа. Киног чимж байсан бас нэг зүйл бол "ая"-нууд байлаа.Үзэгдэл бүрт тохирсон аялгуу эгшиглэх бөгөөд хамгийн гайхалтай тохирсон аялгуу нь, Эрхүү хотод сурахаар үлдсэн Чойбалсан тариан талбай дундуур алхах үед "Ой, да не вечер" дууг сонгосон нь Орос үндэстний амьдрал нүдэнд төсөөлөгдөж байсан бол Догсом насан эцэслэх үед Монгол аялгуу эгшиглэн дуулж эхлэх бөгөөд дээлээ өмсөн талд морьтой явсаар Сүхбаатар, Чойбалсан, Чагдаржав, Бодоо, Лосол, Данзан нартай нийлэх энэхэн мөчид Монгол хүн морин дэлэн дээр төрж, морин дэлэн дээр төрөлх нутгийнхаа үзэсгэлэн гоог бахдан өөд болдог гэсэн үг бодогдож байлаа.

Монгол кино бүрт түгээмэл тохиолддог бараг номер нэг гэмээр болсон алдаа бол олныг хамарсан үзэгдэл юм.Дэлгэцийн нэг талд гол дүрүүд үхэл амьдралын зааг дээр тулалдаж, тэмцэж байхад цаана нь дэмий сэлгүүцэн алхах нэгэн дүр хэд хэдэн удаа харагдлаа.Энэ байдал нь Хиагт хотын тулаан дээр илүү тод харагдаж байлаа.Найруулагч "... мэдээж цэргийн зөвлөх кинонд байсан." гэж байсан ч тулаан болоод зэр зэвсэг нь зарим талаар киноны утгыг алдагдуулсан мэт. Хиагт хотын тулаанд их бууны тийрэлт, револьвер бууны оронд маузер, сууринд шатан суунаглах утаа гурав зэрэг зүйлс байлаа. Гэхдээ эдгээр нь алхам тутам хөгжиж буй монголын кино урлагт байх өчүүхэн алдааны нэг юм.

Хасалт хийгээгүй анхны хувилбараар кино нийт 240 минут болж байсан гэж найруулагч бидэнтэй хууч хөөрсөн юм. Магадгүй кино ДВД форматаар гарах цагт бүрэн эхээр нь дахин үзэж харьцуулах боломжтой болох бизээ.

Киногоо үзэж дуусах мөчид нэг зүйл эргэлзээтэй үлдлээ. Хиагт хотын тулаан ухран зугатаж байсан цэргийг тосож байлдсан дөрөвдүгээр хороо бут цохигдлоо, нэг ч хүн амьд үлдсэнгүй гэж Гарам Сүхбаатарт хэлсэн боловч, уг тулаанд 17 настай тулалдаж байсан Шагдар Намын Төв Хорооны Нэгдүгээр Нарийн Бичгийн Дарга Чойбалсангийн туслах болсон байхыг анзаарлаа. Энэ талаар найруулагчаас асуухад "... 4000 гаран Гамингийн эсрэг 400 Монгол цэрэг байлдсан.Энэ тулаанд олон хүнээ алдсан ч, Гамингийн цэргийг хэсэгчлэн бүлэглэн устгаж сүүлийн 800 цэргийн Говь-Алтай-д бүсэлж устгасан." хэмээв.

Сүүлийн хориод жилийн турш Монголын кино урлагт бүтээгдсэн түүхэн кинонууд хуруу дарам цөөн байгаа билээ.Бид хэдий түүхээрээ бахархах боловч түүхээ тийм ч сайн мэдэхгүй байгаа билээ. Магадгүй цаг ирэх тутам түүх, соёлоо бага багаар мартагнаж байгаа ч юм бил үү? Миний өмнө нь уншиж байгаагүй түүхэн үйл явдлууд уг кинонд гарсаныг олзуурхан үзлээ.

"Өнгөрсөн үеэ мэдэхгүйгээр, Ирээдүйгээ төсөөлөх аргагүй ..." /Инжинаш/

"Кино хүнийг бий болгодоггүй, Кино хүнийг хагжүүлдэг"

Эх сурвалж: Монголын Кино Сонирхогч, Шүүмжлэгчдийн холбоо - Билгүүн